1 Księga Samuela

Kto napisał tę księgę?

1 i 2 Księga Samuela stanowią w Biblii Hebrajskiej jedną całość. Septuaginta jako pierwsza podzieliła jej tekst na dwie części (więcej na temat Septuaginty, zob. Dodatek D). Chociaż została nazwana imieniem głównej postaci, jaką jest prorok Samuel, księga nie podaje imienia autora. Mógł ją spisać sam Samuel, a z pewnością był źródłem informacji zawartych w 1 Księdze Samuela 1,1-24,22, który to fragment stanowi opis jego życia i działalności. 1 Księga Kronik 29,29 odnotowuje, że Samuel, wraz z Natanem i Gadem, spisał "dzieje króla Dawida". Wzmianki w tekście sugerują, że obie księgi Samuela zostały zebrane i opracowane przez kogoś z kręgu judzkich proroków, który wykorzystał pisma autorstwa Samuela, Natana i Gada1.

W jakich okolicznościach powstała?

1 Księga Samuela 27,6 mówi o podzielonym królestwie, kiedy to po okresie rządów Salomona, dziesięć plemion izraelskich zbuntowało się przeciwko dwóm plemionom Judy. Możemy z tego wywnioskować, że księga − jako całość − powstała w jakiś czas po śmierci Dawida (971 r. przed Chr.). Ponieważ nie znajdujemy tutaj żadnej wzmianki na temat najazdu Asyryjczyków w 722 r. przed Chr., jest prawdopodobne, że została napisana przed okresem niewoli.

Wydarzenia opisane w 1 Księdze Samuela rozegrały się na przestrzeni ponad stu dziesięciu lat, obejmując końcowy okres sędziów (narodziny Samuela, ok. 1120 r. przed Chr.) oraz rządy pierwszego izraelskiego króla (śmierć Saula, ok. 1011 r. przed Chr.). Znajdujemy tu opis okoliczności narodzin Samuela, jego powołania i służby prorockiej, historię rządów Saula od elekcji po tragiczny koniec, a także scenę namaszczenia młodego Dawida i opis burzliwych lat poprzedzających jego wybór na króla.

Wydarzenia 1 Księgi Samuela mają miejsce na terenie Izraela, a więc ziemi, którą Hebrajczycy podbili i zasiedlili kilka stuleci wcześniej (zob. Księga Jozuego). Nadal zamieszkiwały ją liczne rdzenne plemiona kananejskie, które toczyły wojny z Izraelitami i swoim przykładem kusiły do porzucenia wiary.

Dlaczego 1 Księga Samuela odgrywa tak ważną rolę?

W tym przełomowym okresie dziejów Izraela wybrany przez Boga lud przeszedł przemianę z grupy luźno ze sobą powiązanych plemion w zjednoczony naród, rządzony przez króla. Chaos charakteryzujący okres sędziów ustąpił miejsca stabilności w zjednoczonym królestwie.

1 Księga Samuela dokumentuje proces prowadzący do ustanowienia monarchii. Lud domagał się króla, podobnego do władców, jacy rządzili sąsiednimi narodami (1 Sm 8,5). Pierwszy król, Saul, mimo iż „wzrostem o głowę przewyższał cały lud”, nie miał prawego serca, a jego potomkom nie było dane odziedziczyć tronu (1 Sm 9,1-15,35). Bóg nakazał Samuelowi namaścić na kolejnego króla Dawida, najmłodszego syna Jessego z Betlejem.

Większość 1 Księgi Samuela jest poświęcona dokonaniom Dawida, dzielnego pasterza, wojownika i utalentowanego muzyka. Jesteśmy świadkami jego zwycięstwa nad Goliatem (1 Sm 17,1-58), śledzimy dzieje jego przyjaźni z Jonatanem (1 Sm 18,1-4) oraz rozwój kariery wojskowej (1 Sm 18,5-30). Dawid cierpliwie czeka na tron, ścigany przez Saula i zmuszony do ukrywania się. Księga kończy się śmiercią Saula (1 Sm 31,1-13), która w naturalny sposób dzieli całość tekstu na pierwszą i drugą księgę.

Jakie jest główne przesłanie księgi?

1 Księga Samuela to kronika początków izraelskiej monarchii, ukazana przez pryzmat działalności proroka Samuela i króla Saula, aż po ostateczny wybór Dawida na króla. Na pierwszy plan przebija się kilka wątków:

Boża opatrzność: Bóg wielokrotnie sprawiał, że codzienne wydarzenia przybliżały realizację Jego planów. Rywalizacja między Anną i Peninną (1 Sm 1,1-28), poszukiwanie zaginionych oślic przez Saula (1 Sm 9,127), odwiedziny Dawida w obozie armii izraelskiej (1 Sm 17,1-58) – to tylko garść przykładów, kiedy pozornie przypadkowe okoliczności otwierały zupełnie nowe możliwości.

Władza królewska: Bóg jako Niebiański Władca wyznaczył na króla ludzkiego reprezentanta w osobie Dawida, aby rządził Jego ludem. Historia zapisana w 1 Księdze Samuela potwierdza prawomocność rodu Dawida jako władców Izraela. Jest również wypełnieniem dawnej obietnicy, że nigdy "nie zostanie odjęte berło od Judy", plemienia z którego pochodził Dawid (Rdz 49,10).

Niespodziewana zmiana: Bezpłodna Anna rodzi syna (1 Sm 1,1-28; 2,21). Samuel zostaje prorokiem zamiast synów Helego (1 Sm 2,12; 3,13). Saul osiąga wysoką pozycję, choć pochodzi z mało znaczącego plemienia. Dawid zostaje namaszczony na króla, pomimo iż jest najmłodszym synem (1 Sm 16,1-13). Bóg odwrócił normalne koleje ludzkiego życia, by wypełniły się Jego plany. Tym samym pokazał, że na przekór Księgi wszystkiemu, to On jest Panem ludzkiego losu.

Jak to odnieść do siebie?

Bóg jest królem świata i panem ludzkiego życia także w XXI wieku. Realizuje swoje plany zarówno przy naszym udziale, jak i bez niego. Ale − podobnie jak to miało miejsce w przypadku Samuela, Saula czy Dawida − nasza odpowiedź na Boże powołanie będzie mieć wpływ na to, w którą stronę potoczą się nasze losy. Czy, tak jak Samuel i Dawid, będziemy słuchać Boga i w rezultacie nasze życie naznaczy błogosławieństwo? Czy też, jak Saul, będziemy usiłowali żyć według własnych reguł? Jak powiedział Samuel do Saula: "Lepsze jest posłuszeństwo od ofiary" (1 Sm 15,22). Prawda ta jest aktualna i dziś.

  1. Norman L. Geisler, A Popular Survey of the Old Testament, Peabody 2007, s. 107.

Powiązane Artykuły

Brak zawartości do wyświetlenia

Brak zawartości pod danym linkiem / w danej kategorii. Skorzystaj z opcji wyszukiwania.