Kto napisał tę księgę?

Łacińska nazwa księgi (Deuteronomium) oznacza dosłownie "drugie prawo". Jest to określenie, które zostało błędnie zaczerpnięte z hebrajskiego słowa miszneh użytego w 18 wersecie 17 rozdziału. Mojżesz nakazuje tam, by przyszły król sporządził "odpis Prawa"¹. Jednak księga ta to nie tylko zwyczajny odpis zbioru praw. Jest ona raczej ponownym nadaniem Prawa nowemu pokoleniu, a nie zaledwie kalką tego, co było wcześniej. Znajdujemy tutaj powtórną deklarację narodowego posłannictwa – w formie serii kazań Mojżesza, w których powraca do Bożych nakazów danych Izraelitom czterdzieści lat wcześniej i przedstawionych w Księdze Wyjścia i Księdze Kapłańskiej.

Księga zaczyna się od słów: "Tymi słowami przemawiał Mojżesz do całego Izraela (…)" (Pwt 1,1). Autorstwo Mojżesza potwierdza zarówno tradycja żydowska (dotyczy to całego Pięcioksięgu), jak również sam tekst biblijny. W księdze kilkakrotnie znajdujemy wzmianki o Mojżeszu jako jej autorze (Pwt 1,1; 4,44; 29,1). Przemawiając do Jozuego, jego następcy, Bóg wskazuje na "Księgę Prawa" jako zawierającą nakazy Mojżesza (Joz 1,8). Kiedy zaś autorzy późniejszych ksiąg Starego i Nowego Testamentu cytowali tę księgę, traktowali ją jako pochodzącą od Mojżesza (1 Krl 2,3; 2 Krl 14,6; Ezd 3,2; Neh 1,7; Ml 3,22; Mt 19,7; Łk 20,28).

Nie ulega wątpliwości, że po spisaniu tej księgi przez Mojżesza, pewne jej fragmenty zostały przeredagowane. Mojżesz nie mógł napisać ostatniego rozdziału, opisującego jego śmierć. Jednak te dodatki nie mają wpływu na przekonanie o Mojżeszu jako zasadniczym autorze księgi.

W jakich okolicznościach powstała?

Księga Powtórzonego Prawa została napisana około 1406 r. przed Chr., pod koniec czterdziestoletniego okresu wędrówki narodu izraelskiego przez pustynię. Lud przebywał wtedy na wschodnim brzegu Jordanu, na równinie Moabu, na wprost miasta Jerycho (Pwt 1,1; 29,1). Mieli właśnie wkroczyć do ziemi, która setki lat wcześniej została obiecana ich praojcom (Rdz 12,1.6-9). Ci, którzy opuszczali Egipt jako małe dzieci, zdążyli już osiągnąć dojrzałość. Byli gotowi do podboju i zasiedlenia Ziemi Obiecanej. Zanim jednak to miało nastąpić, Bóg ponownie − poprzez Mojżesza − przypomniał im o przymierzu, jakie zawarł z ich ludem

Dlaczego Księga Liczb odgrywa tak ważną rolę?

W księdze tej Mojżesz wielokrotnie (przynajmniej dwanaście razy) zwraca się do "całego Izraela". Użyty przez niego zwrot podkreśla jedność całego narodu, zapoczątkowaną przez przymierze zawarte z Bogiem na górze Synaj i ukształtowaną podczas pobytu na pustyni. Na tle powszechnego w tamtym czasie wielobóstwa, Izrael wyróżniał się tym, że oddawał cześć jednemu Bogu − Jahwe. Ich Bóg był wyjątkowy; pośród wszystkich "bogów" wyznawanych przez otaczające narody, nie było żadnego, który mógłby się z Nim równać.

Księga Powtórzonego Prawa 6,4 formułuje to przekonanie jako Szema, wyznanie wiary judaizmu: "Słuchaj, Izraelu, Pan [Jahwe] jest naszym Bogiem – Panem jedynym". Księga Powtórzonego Prawa odwołuje się również do Dekalogu oraz innych praw nadanych i spisanych w Księdze Wyjścia i Księdze Kapłańskiej. Zawarto w niej wytyczne, jak prowadzić życie w Ziemi Obiecanej. Rozdziały 27 i 28 zawierają szczegółowy spis błogosławieństw (nagrody za posłuszeństwo) i przekleństw (kary za nieposłuszeństwo).

Jakie jest główne przesłanie księgi?

W odróżnieniu od bezwarunkowego przymierza zawartego z Abrahamem, przymierze między Jahwe a Izraelitami było "dwustronne", warunkowe. Przypominało jakby dwukierunkową ulicę. Bóg zobowiązał się dotrzymać swoich obietnic i błogosławić cały lud pod warunkiem dochowania przez nich wierności. Izraelici, którzy teraz stali u wrót Kanaanu, byli jeszcze zbyt młodzi, by świadomie uczestniczyć w pierwszej ceremonii zawarcia przymierza na górze Synaj – czterdzieści lat wcześniej. Mojżesz powtarza więc nakazy tego Prawa, nawołując lud do odnowienia przymierza z Bogiem i podążania Jego drogami

Jak to odnieść do siebie?

W swojej ostatniej mowie Mojżesz wzywa zgromadzony lud:

Biorę dziś przeciwko wam na świadków niebo i ziemię, kładę przed wami życie i śmierć, błogosławieństwo i przekleństwo. Wybierajcie więc życie, abyście żyli wy i wasze potomstwo, miłując Pana, Boga swego, słuchając Jego głosu, lgnąc do Niego, bo tu jest twoje życie i długie trwanie twego pobytu na ziemi (Pwt 30,19-20).

Zwrot "tu jest", użyty w wersecie dwudziestym, odnosi się do umiłowania Boga, posłuszeństwa Mu i trwania przy Nim. "Tu jest" twoje życie! Relację z Bogiem winna cechować wierność, miłość i oddanie. Nie bez powodu tę bliską więź Boga i ludzi porównuje się w Piśmie Świętym do relacji małżeńskiej (Ef 5,28-32).

Jak blisko Boga jesteś? Czy jesteś Mu wierny? Czy "lgniesz do Niego?" Poświęć czas na modlitwę i powiedz Bogu, że pragniesz każdego dnia rozwijać relację z Nim.