Kto napisał tę księgę?

Tekst Księgi Sędziów nie podaje wskazówek, na podstawie których można by jednoznacznie ustalić, kto ją napisał. Tradycja żydowska przyjmuje, że autorem jest prorok Samuel, od którego również wzięła swoją nazwę 1 i 2 Księga Samuela. Był on ostatnim z sędziów – specjalnych przywódców, których Bóg powoływał w tamtym trudnym okresie, by przewodzili Jego ludowi. Sędziowie nie zajmowali się jedynie kwestiami prawnymi, posiadali także władzę militarną i administracyjną.

Dlaczego Samuel jest dobrym kandydatem na autora? Autor Księgi Sędziów z pewnością żył w początkowym okresie monarchii. Powtarzający się zwrot: "Za dni owych nie było króla w Izraelu (…)" (Sdz 17,6; 18,1; 19,1; 21,25), wskazuje na różnicę między przedstawianymi wydarzeniami, a ówcześnie panującą sytuacją. Pewne wzmianki sugerują, że powstała zanim Dawid ustanowił swoje królestwo w Jerozolimie (ok. 1004 r. przed Chr.), ale już po namaszczeniu Saula na króla (ok. 1051 r. przed Chr.; porównaj Sdz 1,21 z 2 Sm 5,6-7 oraz Sdz 1,29 z 1 Krl 9,16). Wiemy też, że Samuel utrwalał niektóre wydarzenia na piśmie (1 Sm 10,25).

W jakich okolicznościach powstała?

Mówiąc o „Sędziach”, mamy na myśli zarówno epokę w historii Izraela, jak i konkretną księgę biblijną. Okres sędziów przypadł na czas po śmierci Jozuego [pocz. XIV stulecia przed Chrystusem (Joz 24,29)] i trwał aż do koronacji Saula na króla Izraela przez proroka Samuela w 1051 r. przed Chr. (1 Sm 10,24). Księga Sędziów jest więc kontynuacją Księgi Jozuego, nawiązującą do niej poprzez niemal identyczny opis śmierci następcy Mojżesza (Joz 24,29-31; Sdz 2,6-9). Wydarzenia przedstawione w Księdze Sędziów miały miejsce na całym terytorium zasiedlonym przez plemiona izraelskie. Akcja dzieje się w różnych miastach i osadach, na polach bitew i potyczek. Bibliści są zdania, że rządy wielu sędziów zazębiają się czasowo (rządzili w tym samym czasie w różnych rejonach kraju). Próby precyzyjnej datacji wydarzeń, jakie opisuje Księga Sędziów, nie przyniosły zadowalającej odpowiedzi. Przyjmuje się, że księga obejmuje okres około 300 lat, licząc od śmierci Jozuego po czasy poprzedzające rządy Samuela.

Księga Sędziów przypuszczalnie nie została napisana w porządku chronologicznym. Końcowe rozdziały (Sdz 17-21) kreślą ogólny obraz moralnego klimatu tamtych czasów; nie traktują o wydarzeniach, jakie miały miejsce po okresie działalności sędziów wymienionych we wcześniejszych rozdziałach, ale prawdopodobnie stanowią opis wydarzeń, które nastąpiły jeszcze za ich czasów.

Dlaczego Księga Sędziów odgrywa tak ważną rolę?

Okres sędziów był czasem politycznego i religijnego chaosu. Izraelici usiłowali wziąć w posiadanie tereny, które jeszcze nie zostały w pełni podbite, ale bez powodzenia. Plemiona walczyły także ze sobą nawzajem, niemal doprowadzając do unicestwienia plemienia Manassesa (Sdz 12) i Beniamina (20-21). Księga Sędziów ukazuje powtarzający się schemat postępowania: Lud buntuje się przeciw Bogu i popada w bałwochwalstwo. Bóg karze ich, sprowadzając obcych najeźdźców, po czym powołuje wybawcę (sędziego). Lud okazuje skruchę i powraca do Boga, by po czasie znów popaść w odstępstwo – i cykl zaczyna się od nowa.

Na tym ponurym tle wybijają się postacie wielkich bohaterów wiary: Gedeona, Samsona, Debory, Jeftego i innych, mniej znanych sędziów. Byli to ludzie o skomplikowanej osobowości, dalecy od doskonałości, którzy jednak odpowiedzieli na Boże wezwanie, by ocalić Izrael – niejednokrotnie w bardzo dramatycznych okolicznościach. Księga obfituje w dosadne, ociekające krwią opisy wydarzeń, jedne z najbardziej mrocznych historii, jakie znajdujemy w Biblii. Niektóre z nich działy się w imię sprawiedliwości, inne zaś były owocem ludzkiej podłości i bestialstwa.

Jakie jest główne przesłanie księgi?

Zasadniczym przesłaniem Księgi Sędziów jest przekonanie, że Bóg nigdy nie pozwoli, by grzech panoszył się bezkarnie. Podobnie jak to jest pokazane w Księdze Wyjścia, Izraelici byli Bożym ludem, a Bóg był ich Królem. Zerwanie przymierza zawartego na Synaju, bunt przeciw Bogu, podążanie za obcymi bóstwami, niemoralność i anarchia – wszystko to nie mogło zostać bez reakcji ze strony Boga. Gdy było trzeba, dyscyplinował On swój lud bardzo surowo. Ponieważ jednak wciąż pozostawali Jego ludem, bez wyjątku wysłuchiwał ich wołania o pomoc i powoływał przywódców, którzy nieśli ocalenie. Niestety, nawet te wybitne postacie nie miały na tyle silnego wpływu, by zmienić kierunek, w jakim podążał naród. Lud nie potrafił przeciwstawić się wpływowi kultury kananejskiej, co ostatecznie zaowocowało chęcią posiadania scentralizowanej monarchii, rządzonej przez wybranego przez Boga władcę.

Jak to odnieść do siebie?

Pamięć jest Bożym darem. Rozmyślanie o przeszłych wydarzeniach może nas nauczyć, jak żyć obecnie. Izraelici mieli jednak bardzo słabą pamięć. Nie pamiętali niezwykłych wydarzeń, dzięki którym dotarli do Ziemi Obiecanej i zamieszkali w niej, zapomnieli o łączącym ich z Bogiem przymierzu. Lecz Bóg nie zapomniał. Ponieważ kochał swój lud,w odpowiedni sposób dyscyplinował swoje grzeszne dzieci, by do Niego powróciły.

Czy zdarza się, że zapominasz o tym, czego Bóg dokonał w twoim życiu? Być może trudne okoliczności osłabiają dziś twoją – niegdyś silną – wiarę. Masz wrażenie, że Bóg cię za coś karze. Pamiętaj, że Bóg nie jest kapryśnym dozorcą, ale miłosiernym ojcem, który "karci" (dyscyplinuje i wzywa do nawrócenia) tych, których kocha (Hbr 12,5-11). Wróć do Niego. On czeka na ciebie. Zaufaj Mu i zawsze pamiętaj o Jego dobroci.