Kto napisał tę księgę?

Nie znamy autora Księgi Estery. Najprawdopodobniej był Żydem, dobrze zaznajomionym z życiem na perskim dworze królewskim. Szczegółowe opisy dworskich obyczajów i konkretnych zdarzeń z życia dworu sugerują, że był on ich naocznym świadkiem. Ponieważ przyjmuje optykę prożydowską, bibliści są zdania, że był to Żyd piszący dla repatriantów, którzy powrócili do Judy pod przewodnictwem Zorobabela. Niektórzy sugerują, że to Mardocheusz jest autorem tej księgi, jednak zgromadzone w tekście pochwały przemawiają raczej na rzecz innego, współczesnego mu, lecz nieco młodszego wiekiem autora.

Nazwa księgi wzięła się od "gwiazdy" całej opowieści, młodej żydowskiej dziewczyny imieniem Hadassa, odebranej sprawującemu nad nią opiekę Mardocheuszowi i zmuszonej do zabiegania o względy króla. Wydawało się, że ma niewielkie szanse, by wygrać w rozpisanym przez króla konkursie piękności, a jednak to właśnie ona została ukoronowana na królową Persji. Przyjęła wtedy imię Estera, czyli "gwiazda".

W jakich okolicznościach powstała?

Wydarzenia przedstawione w Księdze Estery miały miejsce w latach 483-473 przed Chr., w pierwszych latach rządów króla Kserksesa (biblijnego Aswerusa). W tym samym czasie pierwsza grupa Żydów powróciła z wygnania w Babilonie i usiłowała zaprowadzić stałą służbę w odbudowanej świątyni jerozolimskiej. Estera i Mardocheusz, podobnie jak wielu innych Żydów, postanowili jednak nie wracać do Judy. Wybrali życie w Suzie, stolicy Persji, będącej miejscem opisywanych w księdze wydarzeń.

Księga została napisana nie wcześniej niż w 470 r. przed Chr. i prawdopodobnie nie później niż w 424 r. przed Chr., za czasów króla Artakserksesa (syna Kserksesa).

Dlaczego Księga Estery odgrywa tak ważną rolę?

Księga Estery jako jedyna w całej Biblii nie wymienia imienia Boga. Nie znaczy to jednak, że Bóg jest w niej nieobecny. Większość historii jest przesiąknięta Jego obecnością, jakby stał za kulisami, aranżując "zbiegi okoliczności", tak by nastąpiło to, co zamierzył.

Księga Estery to jedna z najciekawiej opowiedzianych historii w całej Biblii. Autor zręcznie buduje, a następnie rozładowuje napięcie narracji. Konstruuje swoją opowieść w oparciu o tak zwany chiazm – charakterystyczny dla pism hebrajskich zabieg literacki, w którym opisywane wydarzenia są swoim lustrzanym odbiciem. Pierwsi odbiorcy z łatwością podążali za tym specyficznym tokiem opowiadanych zdarzeń, mogli więc śledzić rozwój akcji z pełnym zrozumieniem.

Negatywnym bohaterem księgi jest Haman, drugi człowiek w państwie po królu. Był potomkiem Agaga, króla Amalekitów, odwiecznych wrogów Bożego ludu (Lb 24,7; 1 Sm 15,8). Haman rozkazał rzucić los, nazywany "pur", aby określić dzień w którym miano dokonać eksterminacji Żydów (Est 3,7-9). Święto Purim, obchodzone przez Żydów po dziś dzień, zostało ustanowione na pamiątkę ocalenia przed knowaniami Hamana (Est 9,24-32).

Jakie jest główne przesłanie księgi?

Choć głównym celem Księgi Estery było przybliżenie dramatycznych wydarzeń leżących u źródeł święta Purim, przez całą opowieść prześwieca inne, ważniejsze przesłanie: Każde wydarzenie jest dziełem Bożej opatrzności; nie ma przypadkowych zbiegów okoliczności. Wiarę w Boga i Jego opatrzność wyraża najlepiej Mardocheusz w rozmowie z Esterą: "A kto wie, czy nie ze względu na tę właśnie chwilę dostąpiłaś godności królowej?" (Est 4,14).

Kiedy Esterze i Mardocheuszowi mogło wydawać się, że wydarzenia zaczynają się wymykać spod kontroli, kiedy król ogłosił zniszczenie ich ludu, kiedy zło zacierało ręce, ciesząc się ze spodziewanego zwycięstwa… Bóg nie przestał działać. Działał w mrocznych momentach [kiedy Esterę zabrano do haremu (Est 2,1-16)], w chwilach ich wiernego posłuszeństwa [Estera stając przed królem położyła na szali własne życie (Est 5,1-3)] oraz w chwilach tryumfu [Estera ujawniła spisek Hamana, dzięki czemu wrogowie Żydów zostali pokonani (Est 7-9)]. Przesłanie jest jasne: Bóg jest u steru wydarzeń nawet wtedy, kiedy wydaje się, że życie traci sens.

Historia ta jest dowodem na to, że Bóg dotrzymuje swoich obietnic. Jak powiedział Mardocheusz do Estery: "(…) jeśli ty zachowasz milczenie w tym czasie, uwolnienie i ratunek dla Żydów przyjdzie z innego miejsca, a ty i dom ojca twojego zginiecie" (Est 4,13). Jego słowa są świadectwem wiary, że Bóg zawsze będzie wierny przymierzu zawartemu z Abrahamem i Dawidem.

Jak to odnieść do siebie?

Życie potrafi dać solidnie w kość. Trudności, ból, cierpienie są po tej stronie nieba nieuniknione. Kiedy życie zdaje się tracić sens, czy zwracasz się ku Bogu czy raczej odwracasz się od Niego? Księga Estery przypomina nam, że Bóg jest zawsze blisko. Jezus nazywa nas swoimi przyjaciółmi (J 15,15), a Duch Święty jest naszym Pocieszycielem (J 14,26). Weź przykład z Estery. Zaufaj, bądź posłuszny, a potem obserwuj, jak Bóg dyskretnie układa wydarzenia w piękną całość – dla swojej chwały i dla twojego dobra