Kto napisał tę księgę?

Tak jak w przypadku niemal wszystkich ksiąg prorockich, Księga Izajasza bierze nazwę od swojego autora. Izajasz prorokował za panowania czterech królów Judy: Ozjasza, Jotama, Achaza i Ezechiasza (Iz 1,1) i przypuszczalnie poniósł śmierć za panowania piątego władcy – złego króla Manassesa. Tradycja chrześcijańska już w II wieku uznawała, że to właśnie Izajasza dotyczy fragment Listu do Hebrajczyków 11,37 mówiący o "przerzynaniu [Bożych proroków] na pół"¹. Biorąc pod uwagę troskę, z jaką autor mówi o Jerozolimie (Iz 1,1), oraz fakt, że za dni swojej posługi znajdował się w otoczeniu co najmniej dwóch ważnych królów (Iz 7,3; 38,1), można przyjąć, że prorok mieszkał w tym właśnie mieście.

Od czasów oświecenia historycy i bibliści zaczęli przypisywać autorstwo księgi rozmaitym osobom, dzieląc jej tekst na trzy powstałe w różnych okresach części: 1-39, 40-55 oraz 56-66. Jednak podziały te były wynikiem racjonalistycznego światopoglądu i zaprzeczania rzeczywistości zapowiedzi proroczych. Takie podejście nie tylko neguje możliwość komunikowania się Boga z ludźmi, ale także lekceważy liczne szczegółowe zapowiedzi dotyczące Jezusa Chrystusa (i wypełnione w jego osobie), rozrzucone po całej księdze.

W jakich okolicznościach powstała?

Izajasz prorokował w latach 739-681 przed Chr. Przemawiał do społeczności Judy, która lekceważyła Boga i Jego wolę. Zamiast służyć Mu z pokorą i okazywać miłość bliźnim, lud składał w świątyni rytualne ofiary, jednocześnie powszechnie dopuszczając się niesprawiedliwości. Naród odwrócił się od Boga, dlatego z ust proroka popłynęły surowe słowa o nadchodzącym sądzie – wygłoszone w nadziei, że Juda powróci do swego Boga.

Dlaczego Księga Izajasza odgrywa tak ważną rolę?

W Księdze Izajasza znajdujemy najobszerniejszą zapowiedź mesjańskiej misji Jezusa w całym Starym Testamencie. Zawiera niemal pełny opis Jego życia: zapowiedź Jego przyjścia (Iz 40,3-5), narodziny z Dziewicy (Iz 7,14), głoszenie Dobrej Nowiny (Iz 61,1), ofiarną śmierć (Iz 52,13; 53,12) i wreszcie Jego powrót, by ustanowić wieczne Królestwo (Iz 60,2-3). Te oraz liczne inne fragmenty zapowiadające działalność Chrystusa powodują, że księga jawi się jako świadectwo nadziei złożonej w Tym, który ratuje nas od grzechu i zła.

Jakie jest główne przesłanie księgi?

Przesłanie Izajasza jest zwięźle wyrażone w rozdziale dwunastym: "Oto Bóg jest zbawieniem moim! Będę miał ufność i nie ulęknę się" (Iz 12,2). Werset ten nawiązuje do imienia Izajasza, które znaczy: "Jahwe jest zbawieniem"². Jednocześnie, zwraca uwagę powracający w pierwszych trzydziestu dziewięciu rozdziałach jak bumerang temat sądu. Jak ze sobą pogodzić zbawienie i sąd? Zbawienie to ratunek od zasądzonej grzesznym ludziom kary. Aby człowiek dostąpił zbawienia, musi najpierw uświadomić sobie, że go potrzebuje!

Tak więc początek księgi to szczegółowo ukazany sąd nad ludźmi, którzy odwrócili się od Boga. Jest to przestroga dla wszystkich, którzy uważają, że łamanie Bożego prawa ujdzie im na sucho. Z drugiej strony, Izajasz pokazuje, że Bóg dotrzymuje swojej obietnicy błogosławieństwa – wobec tych spośród Jego ludu, którzy dochowują Mu wierności. Owa "wierna reszta" zamieszka w przyszłości w odnowionym świecie, przygotowanym przez Boga na końcu czasów (Iz 65,17-66,24).

Jak to odnieść do siebie?

Księga Izajasza zawiera najbardziej czytelne odniesienia do ewangelii w całym Starym Testamencie. Już w pierwszym rozdziale widać, z jaką łatwością ludzie porzucają Boga i lekceważą Jego nakazy (Iz 1,2-17). Bóg jednak daje swojemu zbuntowanemu ludowi nową szansę, oferując przebaczenie i błogosławieństwo – owoc nawrócenia i posłuszeństwa wobec Niego (Iz 1,18-20). Człowiek nie może zbawić sam siebie – to Bóg jest naszym jedynym ratunkiem. Pytanie zatem brzmi, czy uznamy naszą potrzebę i przyjmiemy Jego zbawienie.

Izajasz szczególnie surowo obnaża grzechy przeciw bliźniemu, popełniane przez ludzi noszących religijne maski. Czy są w twoim życiu rzeczy, które tak dobitnie krytykuje prorok Izajasz? Nieuczciwość? Stronniczość? Nieuprzejmość czy wręcz pogardę w stosunku do obcych ludzi lub nawet członków własnej rodziny? Księga Izajasza wzywa wierzących, by powrócili do czystej miłości do Boga i bliźniego (zob. także Łk 10,26-28).