Kto napisał tę księgę?

W trakcie trzeciej podróży misyjnej Paweł przez ponad dwa lata przebywał w Azji Mniejszej, służąc mieszkańcom Efezu. Dla "Apostoła pogan" był to okres bardzo owocny – nawróciło się wielu ludzi, zarówno spośród Efezjan, jak też osób odwiedzających to miasto. Wśród tych ostatnich znajdował się człowiek o imieniu Filemon – właściciel niewolników z pobliskiego miasta Kolosy (Flm 1,19). W zaadresowanym do niego liście, Paweł nazywa go "umiłowanym bratem", a także swoim "współpracownikiem" – używa więc określenia zarezerwowanego dla tych, którzy przez jakiś czas towarzyszyli mu w służbie (w dalszej części tego listu – Flm 1,1.24 – Paweł nazywa tak również ewangelistów Marka i Łukasza). Najwyraźniej między Pawłem a Filemonem istniała więź, która, w świetle okoliczności w jakich powstał ten list, odegrała znaczącą rolę.

W jakich okolicznościach powstała?

Jeden z niewolników Filemona – Onezym – uciekł od swojego pana i opuściwszy Kolosy, dotarł do Rzymu w nadziei, że uda mu się "zniknąć" w tym ogromnym, przeludnionym mieście. Tam, przypadkiem bądź też celowo, zetknął się z Pawłem, który w niedługim czasie sprawił, że ten zbiegły niewolnik uwierzył w Jezusa Chrystusa. Paweł już wcześniej planował wysłać list do Kościoła w Kolosach, używając jako posłańca Tychika.

A że problem Onezyma wymagał rozwiązania, połączył te dwie sprawy: w 60 lub 61 roku, przebywając w rzymskim więzieniu, napisał osobisty list do Filemona i z oboma listami wysłał do Kolosów Tychika… wraz z Onezymem.

Dlaczego List do Filemona odgrywa tak ważną rolę?

List do Filemona przypomina nam, że Bóg objawił się ludzkości w sposób dogłębnie osobisty. Czytając księgi biblijne o bardziej formalnym charakterze, takie jak Ewangelie czy List do Rzymian, czy nawet listy św. Pawła do Kościołów w Filippi i Kolosach, można odnieść wrażenie, że Bogu nie zależy, albo też nie ma czasu, by zająć się problemami i doświadczeniami spadającymi na konkretnego człowieka. List do Filemona stanowi mocny dowód na coś wręcz przeciwnego. Pokazuje, że wzniosłe nauczanie o Bożej miłości, przebaczeniu w Chrystusie czy integralnej godności człowieka przekłada się na konkretne ludzkie losy i że wynikające z tego nauczania zasady nie tylko mogą, ale też powinny znajdować odzwierciedlenie w życiu ludzi wierzących.

Jakie jest główne przesłanie księgi?

Przesłanie Pawła jest proste: dzięki dziełu miłości i przebaczenia, jakiego Bóg dokonał w sercu Filemona, ma on teraz postąpić podobnie w stosunku do zbiegłego niewolnika – Onezyma, który stał się wyznawcą Chrystusa. Moc tego przesłania była tym większa, że Paweł osobiście znał Filemona. Sam wyjaśnił mu Ewangelię i był świadkiem głębokiej przemiany – widział, jak nowe życie rozkwitło w miejsce niegdyś martwego serca (Flm 1,19). Paweł wiedział, że nawrócenia nie wolno lekceważyć, przeciwnie – należy je szanować i wspierać, by wiara wzrastała.

Tak więc Paweł zwraca się do niego z prośbą. Chce, by Filemon przebaczył Onezymowi, przyjął niewolnika jako brata w Chrystusie oraz rozważył możliwość odesłania go z powrotem do Rzymu, ponieważ był tam pomocny Pawłowi w służbie Bogu (Flm 1,11-14). Paweł w żaden sposób nie pomniejsza grzechu Onezyma. Nie prosi Filemona o jakąś drobną przysługę i łaskę. Jego prośba wymaga poświęcenia i dlatego Paweł zwraca się do Filemona z delikatnością i troską (Flm 1,21). Ten list ukazuje w pełnej krasie piękne i niezwykłe przejście od niewolnictwa do więzi, która staje się możliwa dzięki chrześcijańskiej miłości i przebaczeniu.

Jak to odnieść do siebie?

Im dłużej żyjemy, tym lepiej wiemy, jak trudno jest przebaczyć doznaną krzywdę. Nie jest to łatwe, jednak, jako wierzący, musimy sobie uświadomić, że "obowiązek" przebaczania, a także nasza zdolność i gotowość do niego, jest konsekwencją zbawczego dzieła Chrystusa dokonanego na krzyżu. Z tego właśnie powodu, przebaczenie rozstrzyga o tym, czy rzeczywiście jesteś tym, za kogo się podajesz i żyjesz tak, jak zamierzasz żyć. Jeśli nie przebaczysz, w twoim sercu zagnieździ się gorycz zagłuszająca wszelkie życie.

Czy odkąd przyjąłeś przebaczenie Chrystusa, wciąż musisz toczyć walkę ze sobą, żeby przebaczać innym? Niech List Pawła do Filemona umocni twoją gotowość do przebaczenia. Zaufaj Bogu, że On będzie umacniał to odnowione życie, które będzie widoczne w twoim sercu i w relacjach z innymi.