Kto napisał tę księgę?

Imię Łukasza ani razu nie pojawia się w jego Ewangelii, jednak tradycja chrześcijańska właśnie jemu przypisuje autorstwo tej księgi. W jednym ze starożytnych prologów, pomyślanych jako wprowadzenie do Ewangelii, Łukasz nazywany jest Syryjczykiem z Antiochii – można zatem przyjąć, że Łukasz prawdopodobnie nie był Żydem. Ponadto w Liście do Kolosan Paweł umieścił jego imię w części zawierającej pozdrowienia dla osób pochodzenia pogańskiego (Kol 4,14). Starożytny prolog podaje dalej, że Łukasz ostatecznie osiadł w greckich Tebach, gdzie zmarł w wieku 84 lat.¹

Ze wstępu, jakim Łukasz poprzedził swoją Ewangelię, dowiadujemy się, że została ona napisana jako list mający być skrupulatnym zapisem wydarzeń z życia Chrystusa w porządku chronologicznym. Łukasz był lekarzem i wnikliwa obserwacja była dla niego czymś naturalnym, co okazało się niezwykle pomocne w jego przedsięwzięciu. W rezultacie powstała pierwsza księga dwutomowego dzieła adresowanego do Teofila. Drugi tom znamy jako Dzieje Apostolskie.

W jakich okolicznościach powstała?

Czas powstania Ewangelii Łukasza określany jest w powiązaniu z datowaniem Dziejów Apostolskich.

Ten drugi tom dzieła Łukasza kończy się na uwięzieniu Pawła w Rzymie, czyli przed jego śmiercią (68 rok po Chrystusie), a nawet jeszcze przed rozpoczęciem prześladowania chrześcijan, które wybuchło za panowania Nerona (64 rok po Chrystusie). Zrozumiałe jest, że Ewangelia Łukasza została napisana przed Dziejami Apostolskimi. Ale kiedy?

Dzieje Apostolskie (21,17) podają, że Łukasz towarzyszył Pawłowi podczas jego ostatniej apostolskiej wizyty w Jerozolimie, która miała miejsce w latach 57-58 po Chrystusie. Wówczas to Żydzi spowodowali aresztowanie Pawła w świątyni, po czym nastąpił dwuletni trudny i bolesny okres, który zakończył się uwięzieniem Pawła w Cezarei. Jest rzeczą prawdopodobną, iż Łukasz spędził ten czas oddzielenia od Pawła na zbieraniu świadectw ludzi, którzy oglądali działalność, śmierć i pojawienie się Jezusa po zmartwychwstaniu, by później wykorzystać je jako zasadnicze źródło przy pisaniu swojej Ewangelii. Jeśli zabrał się za to wkrótce po zebraniu informacji, mogła ona zostać ukończona około roku 60 po Chrystusie, już po przeniesieniu Pawła do rzymskiego więzienia.

Dlaczego Ewangelia Łukasza odgrywa tak ważną rolę?

W Ewangelii Łukasza zwraca uwagę to, jak bardzo interesują go ludzie. Jeśli przyjrzeć się zdarzeniom i sytuacjom opisanym wyłącznie przez niego, a pominiętym przez pozostałych ewangelistów, większość dotyczy relacji Jezusa z konkretnymi ludźmi, często z ludźmi z marginesu, spoza „szacownej” części społeczeństwa – grzesznikami, kobietami i dziećmi. Podobnie jak Mateusz i Marek, także i Łukasz opisał incydent z kobietą, która namaściła stopy Jezusa drogocennym olejkiem.

Jednak Łukasz jako jedyny wspomniał fakt znany wszystkim zgromadzonym tam osobom, że kobieta ta prowadziła rozwiązłe życie (Łk 7,37).

Podobnie, również tylko w jego Ewangelii znajdujemy rozmowę dwóch złoczyńców ukrzyżowanych wraz z Jezusem, z których jeden dostrzega w Nim Syna Bożego i otrzymuje obietnicę raju. Obraz Jezusa nakreślony przez Łukasza ukazuje naszego Pana jako tego, który przyszedł, by okazać troskę i współczucie wszystkim ludziom, niezależnie od zajmowanej przez nich pozycji.

Jakie jest główne przesłanie księgi?

Tak jak Mateusz ukazuje Jezusa jako Króla, a Marek jako Sługę, Łukasz przedstawia wyjątkowy obraz Jezusa jako Syna Człowieczego. "Syn Człowieczy" – tak właśnie najchętniej mówił o sobie sam Jezus.

Najbardziej znanym spośród osób, które pojawiają się wyłącznie w Ewangelii Łukasza, jest celnik Zacheusz – mały człowieczek, który musiał wspiąć się na drzewo, by ponad głowami tłumu dojrzeć przybywającego do miasteczka Jezusa. Ale to właśnie do jego domu, ku rozczarowaniu lokalnych przywódców religijnych, udał się Jezus, by spożyć tam posiłek. Gdy Zacheusz wyraził żal z powodu swojego dawnego życia i przysiągł zadośćuczynić tym, których skrzywdził, odpowiedzią Jezusa było stwierdzenie, które stało się motywem przewodnim Ewangelii Łukasza: "Albowiem Syn Człowieczy przyszedł szukać i zbawić to, co zginęło" (Łk 19,10). Łukasz przedstawił Jezusa jako idealnego Bożego Człowieka przynoszącego zbawienie całej ludzkości – tak Żydom, jak i poganom.

Jak to odnieść do siebie?

Bogactwo wizerunku Jezusa, jaki stworzył Łukasz, niesie ze sobą poważne implikacje dla naszej relacji z Bogiem także i dzisiaj. Jezus, na kartach Ewangelii Łukasza, ukazuje swoją głęboką troskę o człowieka, niezależnie od tego, co zrobił, czy jaka jest jego pozycja społeczna.

Czy wierzysz, że Bóg kocha cię bez względu na to, co zrobiłeś?

Odwieczny Syn Boży raczył uniżyć się tak bardzo, że przyjął ludzkie ciało, poddał się ludzkim ograniczeniom – przyszedł na świat jako człowiek, by ocalić zgubionych. Fakt ten jasno pokazuje, jak bardzo Bóg troszczy się o nas, a tym samym, jak powinniśmy troszczyć się o innych.