Kto napisał tę księgę?

Tytuł pochodzi od imienia pierwszoplanowej postaci tej księgi. Jozue znaczy "Jahwe zbawia"¹ i jest to odpowiednie imię dla człowieka, który posłuszny nakazowi Boga, poprowadził Izrael w zwycięskim podboju Ziemi Obiecanej. Bibliści są zdania, że większość tej księgi spisał albo sam Jozue, albo jakiś związany z nim skryba. Początkowe rozdziały zawierają bezpośredni opis wydarzeń (zaimek "nam", np. w Joz 5,6), a także szczegóły wojskowe, które mogły być znane tylko naczelnemu dowódcy i tylko przez niego mogły zostać spisane. W wersecie 26 rozdziału 24 znajdujemy wzmiankę o tym, że Jozue własnoręcznie spisał jej fragment. Po jego śmierci, prawdopodobnie najwyższy kapłan Eleazar lub jego syn Pinchas dodali materiał nawiązujący do wydarzeń po podboju (Joz 15,13-19; 19,47; 24,29-33)².

W jakich okolicznościach powstała?

Wydarzenia przedstawione w Księdze Jozuego zaczynają się wkrótce po śmierci Mojżesza (Joz 1,1) około roku 1406 przed Chr., tuż przed rozpoczęciem podboju, i obejmują okres około dwudziestu pięciu lat. Podbój Kanaanu trwał około siedmiu lat, a pożegnalna mowa Jozuego i jego śmierć miały miejsce jakieś dwadzieścia lat później. Księgę rozpoczyna scena, w której Izrael stoi w gotowości na brzegu rzeki Jordan, na wprost Jerycha. Księga ukazuje następnie szczegóły kilku kampanii wojennych, w wyniku których miejscowa ludność została podbita. Kończy się w chwili, kiedy Jozue ponownie gromadzi cały lud Izraela po to, by przekazać ostatnie słowa napomnienia.

Historie te spisano dla zwycięskich Izraelitów, obejmujących w posiadanie ziemię Kanaan. Mimo że dopiero co odnieśli zwycięstwo, Jozue przypomina im, że podbój jeszcze się nie zakończył i że: "pozostał jeszcze znaczny kraj do zdobycia" (Joz 13,1).

Dlaczego Księga Jozuego odgrywa tak ważną rolę?

Księga ta jest zapisem końcowego i najważniejszego etapu wędrówki Izraelitów do Ziemi Obiecanej. Jesteśmy świadkami, jak Bóg wypełnia złożoną setki lat wcześniej obietnicę. Postać Jozuego jest obrazem Boga jako ich wodza, jako Tego, który − o ile Mu zaufają i okażą posłuszeństwo − poprowadzi lud do zwycięskiej bitwy.

Księga Jozuego jest zarazem księgą pełną sprzeczności. Z jednej strony Bóg daje swojemu ludowi obiecaną ziemię, z drugiej zaś, Izraelici nie w pełni wywiązują się z powierzonego im zadania, pozwalając by w wielu częściach Kanaanu pozostali jego dotychczasowi mieszkańcy. Bóg spełnił swoją część zapowiedź, jednak Izraelici zatrzymali się w połowie drogi. Wraz z upływem czasu ludy zamieszkujące ten region zaczęły coraz bardziej dawać się im we znaki.

Znajdujemy w tej księdze przykłady niezwykłego bohaterstwa: historię prostytutki Rachab (Joz 2,1-21), opis bitwy o Jerycho (Joz 6,1-27) oraz opowieść o nieustraszonym Kalebie (Joz 14,6-14). Jesteśmy też świadkami nieposłuszeństwa i jego konsekwencji: grzechu Akana (Joz 7,1) i wynikającej z tego porażki w bitwie o miasto Aj (Joz 7,5), nieudolności niektórych plemion w walce z nieprzyjacielem czy nazbyt pewnego siebie Jozuego zawierającego pokój z Gibeonitami bez uprzedniego zwrócenia się do Boga o radę (Joz 9,1-27).

Jakie jest główne przesłanie księgi?

Księga Jozuego została napisana dla potomków tych, którzy uczestniczyli w podboju Kanaanu, jako zapis historycznych wydarzeń związanych z zasiedleniem tej ziemi. Wysławia Boga jako wodza, obrońcę i króla. Podaje granice terenów objętych w posiadanie przez poszczególne plemiona izraelskie. Księga stanowi pomost łączący czasy Mojżesza i okres sędziów, kiedy to jej tekst otrzymał ostateczny kształt. To, co Mojżesz zapoczątkował na pustyni, Jozue zdołał doprowadzić w nowej ziemi do zwycięskiego końca. Na oczach ludzi spełniały się starodawne obietnice Boga: "Ze wszystkich dobrych obietnic, które Pan uczynił domowi Izraela, żadna nie zawiodła, lecz każda się spełniła" (Joz 21,45).

Jak to odnieść do siebie?

Ostatnie wersety tej księgi mówią o trzech pochówkach: Jozuego (Joz 24,29-30), szczątków patriarchy Józefa (Joz 24,32) oraz Eleazara − najwyższego kapłana (Joz 24,33). I chociaż może się to wydawać dziwne, wszystkie trzy ukazują Boży charakter. Każda z tych trzech postaci miała jakiś związek z pobytem Izraela w niewoli (Józef setki lat wcześniej, kiedy rodzina Jakuba przybyła, by osiąść w Egipcie, zaś Jozue i Eleazar jako młodzi ludzi uczestniczyli w długiej wędrówce po pustyni). Teraz wszyscy zostali pochowani w Ziemi Obiecanej, jako świadkowie Bożej wierności.

Bóg zawsze dotrzymuje słowa. Towarzyszył swojemu ludowi na każdym etapie ich wędrówki. W każdej sytuacji okazywał swą wierność. Tak samo jest w naszym przypadku. "Bądź mężny i mocny. Nie bój się i nie lękaj, ponieważ z tobą jest Pan, Bóg twój, wszędzie, gdziekolwiek pójdziesz" (Joz 1,9).