Kto napisał tę księgę?

Autor przedstawia się jako "Sofoniasz, syn Kusziego, syna Gedaliasza, syna Amariasza, syna Ezechiasza" (So 1,1). To nietypowe wprowadzenie, ze względu na długą listę przodków sięgającą aż do jego prapradziadka Ezechiasza. Sofoniasz chciał w ten sposób podkreślić swoje królewskie pochodzenie jako potomka jednego z królów Judy. Zwrot "z tego miejsca", który znajdujemy w Księdze Sofoniasza 1,4, wskazuje, że prorokował on w Jerozolimie. Liczne wzmianki na temat obrzędów świątynnych świadczą o dobrej znajomości religijnych obyczajów Izraela. Wszystko to składa się na obraz człowieka, który znajdował się w samym centrum politycznego i religijnego życia Judy. Autor obracał się w najwyższych kręgach władzy, co dodaje jego przejmującemu przesłaniu jeszcze większego wyrazu.

W jakich okolicznościach powstała?

Z tekstu księgi dowiadujemy się, że Sofoniasz prorokował za rządów Jozjasza, króla Judy w latach 640-609 przed Chr. (So 1,1) Pewne szczegóły proroctwa pozwalają dokładnie określić czas jego powstania. W wersecie 2,13 prorok zapowiada upadek Niniwy, który nastąpił w 612 r. przed Chr. Ponadto, Sofoniasz cytuje często fragmenty zaczerpnięte z Prawa Mojżeszowego (por. So 1,13 i Pwt 28,30-39). Zaginiony zwój Prawa został odnaleziony w drugiej połowie panowania Jozjasza, około roku 622 przed Chr. (2 Krn 34,3-7). Sofoniasz prorokował więc w późniejszym okresie jego rządów, w dekadzie poprzedzającej upadek Niniwy.

Sofoniasz dorastał za panowania poprzedników Jozjasza, bezbożnego króla Manassesa i jego syna Amona. Przyszły prorok był w młodości świadkiem bałwochwalstwa, składania ofiar z ludzi oraz skrytobójczych mordów. Niewątpliwie wywarło to silny wpływ na jego sposób postrzegania świata (2 Krl 21,16; 2 Krn 33,1-10). Jednakże Sofoniasz wyrósł na Bożego człowieka, gotowego stanąć przed ludem, który zszedł na złą drogę. Prorok głosił zdegenerowanemu narodowi przesłanie o Bożym sądzie i nadziei.

Dlaczego Księga Sofoniasza odgrywa tak ważną rolę?

Spośród wszystkich ksiąg Starego Testamentu Sofoniasz najwymowniej podejmuje temat Dnia Pańskiego. Przepowiada upadek Judy pod ciosami Babilonu, a także sąd nad narodami i przyszłą odnowę ludu Bożego. Główny temat to z pewnością nieuchronny sąd nad grzechem. Sofoniasz opisuje Dzień Pański jako powszechny kataklizm. Przyniesie on zniszczenie jego ojczyźnie, następnie sąsiednim krajów, a w końcu całej ludzkości (So 1,2.4; 2,10). Prorok zwiastuje, że Dzień Pana "jest bliski" (So 1,14), że będzie to "dzień gniewu" (So 1,15) i czas "udręki" (So 1,17). Ostatecznie jednak, sprowadzi to na wiernych Bogu ludzi błogosławieństwo Bożej obecności (So 3,17).

Jakie jest główne przesłanie księgi?

Podobnie jak w przypadku pozostałych ksiąg prorockich, Księga Sofoniasza ukazuje sąd nad grzechem i następującą po nim odnowę. Zapowiadany przez Sofoniasza sąd jest wymierzony przede wszystkim w Judę, która za rządów króla Manassesa stoczyła się na moralne dno. Lud Judy lekceważył Boże prawo w życiu osobistym, społecznym oraz religijnym. Sofoniasz nawołuje naród do nawrócenia. Jego słowa ukazują ogrom ich grzechu oraz głęboką potrzebę oczyszczenia, bez której duchowa odnowa nie jest możliwa.

Jak to odnieść do siebie?

Mieszkańcy Judy zastąpili cześć dla Boga pełną gamą pogańskich praktyk. Składali hołdy obcym bogom, budowali dla nich liczne miejsca kultu (nazywane w Starym Testamencie "wyżynami"). Dopuścili się także profanacji Świątyni Jerozolimskiej, która w tamtym czasie była "mieszkaniem" Boga (So 1,9).

Również i dzisiaj grozi nam, że żywą wiarę zamienimy w jej karykaturę. Na zewnątrz możemy obnosić się ze swoją duchowością, podczas gdy w ukryciu oddajemy się grzechowi. Czy zdarza ci się zakładać religijną maskę, by zachować pozory? Sofoniasz przypomina nam, jak poważnie Bóg traktuje twoją relację z Nim. Jeśli zawiodłeś, wróć myślami do przesłania Sofoniasza w rozdziale 3, gdzie Bóg przedstawiony jest jako Ten, który zawsze pozostaje Bogiem odnowy i nadziei.