Kto napisał tę księgę?

Podobnie jak w przypadku Księgi Rodzaju, wczesna tradycja żydowska wskazuje na Mojżesza jako na najbardziej prawdopodobnego, a także najbardziej kompetentnego autora Księgi Wyjścia. Wiele czynników przemawia za tą teorią. Niewątpliwie gruntowne wykształcenie Mojżesza, jakie otrzymał na dworze faraona, było dobrą sposobnością, by się przygotować do napisania takiego dzieła (Dz 7,22). Dowody wewnętrzne (tzn. kryjące się w samym tekście księgi) dodatkowo potwierdzają jego autorstwo. Tylko bezpośredni świadek mógł znać wiele z opisanych tam dialogów, wydarzeń i szczegółów geograficznych. Na przykład tekst podaje: "Spisał więc Mojżesz wszystkie słowa Pana" (Wj 24,4). Ponadto, inne księgi biblijne wymieniają "Prawo Mojżesza" (Joz 1,7; 1 Krl 2,3), nawiązując do Księgi Wyjścia, w której znajdują się zasady i ustalenia przez niego spisane. Sam Jezus zacytował fragment z Księgi Wyjścia 20,12 oraz 21,17, zaczynając od słów "Mojżesz tak powiedział (…)" (Mk 7,10). Tym samym pokazał, kogo uznaje za autora tej księgi.

Nazwa "Księga Wyjścia" pochodzi z Septuaginty, i odnosi się do głównego wydarzenia tam opisanego, czyli wyswobodzenia z niewoli i "wyjścia" lub też wyprowadzenia z Egiptu całego ludu izraelskiego dzięki potężnemu działaniu Jahwe, Boga ich ojców.

W jakich okolicznościach powstała?

Księga Wyjścia zaczyna się w Egipcie, w regionie zwanym Goszen. Następnie Izraelici opuścili Egipt i − jak się tradycyjnie uważa − ruszyli w kierunku południowego krańca półwyspu Synaj. Potem rozłożyli się obozem opodal góry Synaj, na której Mojżesz otrzymał od Boga przykazania.

Księga obejmuje okres około 80 lat, od czasu na krótko przez narodzinami Mojżesza (ok. 1526 przed Chr.), aż po wydarzenia, jakie miały miejsce na górze Synaj około roku 1446 r. przed Chr.

Dlaczego Księga Wyjścia odgrywa tak ważną rolę?

Czytając wydarzenia opisane w Księdze Wyjścia, jesteśmy świadkami tego, w jaki sposób Bóg zaczyna wypełniać obietnice złożone Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. Pomimo że Izraelici pozostawali w niewoli potężnego imperium, Bóg w nadnaturalny sposób wyprowadził ich na wolność. Następnie z luźnej federacji plemion uformował teokratyczny naród, objęty postanowieniami Jego przymierza (zawartego z Mojżeszem na górze Synaj). Dziesięć plag, Pascha, rozdzielenie wód Morza Czerwonego, pobyt pod Synajem, budzący lęk majestat Bożej obecności, Dziesięć Przykazań, budowa Przybytku - wydarzenia te tworzą zasadniczy fundament wiary żydowskiej oraz ukazują kontekst pomagający przyszłym czytelnikom Biblii zrozumieć przesłanie dotyczące odkupienia. Częstotliwość z jaką autorzy i bohaterowie biblijni, nie wyłączając Jezusa, nawiązują do Księgi Wyjścia, świadczy dobitnie o jej znaczeniu.

Jakie jest główne przesłanie księgi?

Nadrzędnym tematem Księgi Wyjścia jest odkupienie. Narrator pokazuje, jak Bóg wyswobadza z niewoli („odkupuje”) Izraelitów i czyni ich swoim ludem. Wyzwolonemu ludowi Bóg nadaje Prawo, które zawiera szczegółowe instrukcje dotyczące świętości. Ustanawia system ofiar, wyznaczający właściwy sposób oddawania czci, a także przekazuje wytyczne dotyczące budowy Przybytku, czyli „ruchomej” świątyni. W tym wszystkim Bogu przyświeca nadrzędny cel – pragnie zamieszkać pośród Izraelitów, w widzialny sposób objawiając swoją chwałę (Wj 40,34-35). Jest to jeszcze jeden dowód na to, że rzeczywiście są Jego ludem.

Przymierze z Mojżeszem, którego rdzeniem jest Dekalog (Dziesięć Przykazań), stanowi fundament wierzeń i zasad etycznych judaizmu, począwszy od zwyczajów dotyczących jedzenia, aż po skomplikowane zasady dotyczące kultu. Poprzez taki kształt Prawa Bóg uczy ludzi, że wszystkie aspekty życia odnoszą się do Niego. Nie ma rzeczy, która by znajdowała się poza Jego jurysdykcją.

Jak to odnieść do siebie?

Jako wyznawcy Chrystusa, podobnie jak wyprowadzeni z Egiptu Izraelici, zostaliśmy „odkupieni” i poświęceni Bogu. W czasach kiedy obowiązywało Prawo Mojżeszowe, podczas specjalnej dorocznej uroczystości składano w ofierze zwierzęta bez skazy, aby „wzięły na siebie” grzechy całego ludu. Autor nowotestamentowego Listu do Hebrajczyków nawiązał do tego, pisząc: „Ale przez [te same ofiary, corocznie ciągle składane] każdego roku odbywa się przypomnienie grzechów. Niemożliwe jest bowiem, aby krew cielców i kozłów usuwała grzechy” (Hbr 10,3-4). Ofiara złożona przez Jezusa na krzyżu raz na zawsze zadośćuczyniła wymaganiom Prawa. Jezus jako doskonały Baranek Boży, ofiarowując siebie za nas, wziął na siebie nasz grzech. „Na mocy tej woli uświęceni jesteśmy przez ofiarę ciała Jezusa Chrystusa raz na zawsze” (Hbr 10,10).

Czy przyjąłeś przebaczenie i wolność, które oferuje Chrystus? Czy jesteś „odkupiony”? Jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej na ten temat, zajrzyj do rozdziału: Jak zbliżyć się do Boga.