Najczęstsze wyzwania stojące przed rodzeństwem niepełnosprawnego dziecka
Rodzeństwo niepełnosprawnego dziecka musi stawić czoła wielu wyzwaniom. Rodzice nie zawsze wiedzą, w jaki sposób mogą wspierać swoje (zdrowe) dzieci w tych zmaganiach.
Jak można pomóc takiej rodzinie?
Przyjrzyjmy się najpierw temu, z czym najczęściej mierzy się rodzeństwo osoby niepełnosprawnej:
1. Poczucie zaniedbania. W obliczu nakładów sił poświęcanych choremu/niepełnosprawnemu dziecku, rodzice zapominają często, że zdrowe rodzeństwo także potrzebuje czasu i uwagi.
2. Wycofanie. Gdy rodzice i opiekunowie medyczni nie informują w należyty sposób reszty rodzeństwa o diagnozie czy stanie zdrowia chorej siostry/brata, może to powodować poczucie dezorientacji i stopniowe wycofywanie się z życia rodzinnego.
3. Odizolowanie. Rówieśnicy dzieci posiadających niepełnosprawnego brata czy siostrę nie rozumieją trudności i ograniczeń, jakie się z tym wiążą. Z tego względu zdarza się, iż rodzeństwo chorego dziecka spędza więcej czasu w domu niż z rówieśnikami.
4. Martwienie się. Rodzeństwo martwi się długoterminowymi potrzebami i problemami całej rodziny: Czy uda się w tym roku wyjechać na wakacje? Kto będzie się nami opiekował, gdy rodzice pojadą na dłuższą rehabilitację brata/siostry lub do szpitala? Czy rodzicom starczy środków na opłacenie drogiego leczenia? Warto poruszać z nimi tematy, które ich nurtują i tworzyć przestrzeń na zadawanie pytań.
5. Strach. Jeżeli niepełnosprawność brata/siostry wydarzyła się za sprawą wypadku lub szybko postępującej choroby, rodzeństwo niekiedy ma trudność z dalszym normalnym kontynuowaniem relacji. Nie wiedzą, w jaki sposób się zachowywać, o czym rozmawiać, jak reagować na określone sytuacje. Zastanawiają się też czasem, czy choroba może być “zaraźliwa” i w przyszłości dosięgnąć również ich.
6. Niezdrowa presja. Zdarza się, że rodzeństwo niepełnosprawnego dziecka czuje presję ciągłego osiągania doskonałych wyników w szkole, na dodatkowych zajęciach, w sporcie, itp.
7. Chowanie urazy. W wyniku niedostatecznej ilości poświęcanego im czasu, rodzeństwo może chować urazę w stosunku do chorego dziecka.
8. Poczucie winy. Niekiedy rodzeństwo przejawia poczucie winy, korzystając z rzeczy, z których niepełnosprawny brat/siostra nigdy nie będzie w stanie.
9. Gniew. Może pojawiać się w sytuacji, gdy niepełnosprawny brat lub siostra jest zwolniony z jakichkolwiek obowiązków w domu lub szkole, nie podlega żadnej dyscyplinie, itp.
10. Sprawy długoterminowe. Zdarza się, że rodzeństwo w swoim dalszym dorosłym życiu zmaga się z poczuciem nadmiernej odpowiedzialności, zranieniami emocjonalnymi, problemami z tożsamością, żalem, urazą.
Jak można pomóc dziecku, które ma niepełnosprawnego brata/siostrę
Bez wątpienia trudna sytuacja, w której znalazła się rodzina, ma ogromny wpływ na to, jak czuje się rodzeństwo chorego dziecka. Dzieci takie często zmagają się z poczuciem odrzucenia. Są także obciążone dodatkowymi obowiązkami, wyrzeczeniami, które nie zawsze są dla nich łatwe do zaakceptowania.
Poniżej proponuję 10 prostych sposobów, jak można je wspierać:
1. Wysłuchaj ich bez krytykowania, osądzania, wytykania egoizmu oraz moralizowania.
2. Uczestnicz w przedstawieniach, w których występują, czy w wydarzeniach sportowych, w których biorą udział.
3. Pomóż im w wyzwaniach związanych z transportem (dojazd na kółka zainteresowań, dodatkowe zajęcia, itp.).
4. Zabierz je do kina, centrum handlowego, na basen, itp.
5. Zainteresuj się tym, jakie mają hobby. Weź udział w zajęciach z nim związanych.
6. Pytaj rodziców, jak ma się rodzeństwo niepełnosprawnego dziecka.
7. Świętuj ich osiągnięcia w szkole.
8. Wysyłaj im miłe, życzliwe wiadomości.
9. Zaoferuj im pomoc przy lekcjach czy szkolnych projektach.
10. Baw się z nimi: zagraj w planszówkę, zapytaj o ulubione zabawki, poproś o namalowanie czegoś farbami, obejrzyj z nimi kreskówkę, itp.
